Những thuật ngữ xuất khẩu, nhập khẩu chắc chắn không còn quá xa lạ. Thế nhưng để hiểu sâu về các thủ tục và các hình thức xuất khẩu thì không phải ai cũng rõ. Bài viết dưới đây, DBG chắc chắn sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ các thông về xuất khẩu và các hình thức xuất khẩu phổ biến hiện nay.
1. Khái niệm xuất khẩu hàng hóa
Theo khoản 1 Điều 28 Luật Thương Mại số 36/2005/QH11 ban hành ngày 14 tháng 06 năm 2005 đã quy định. “Xuất khẩu hàng hóa là việc hàng hoá được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc đưa vào khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật.”
Bạn có thể hiểu như sau. Xuất khẩu là hoạt động kinh doanh buôn bán trên phạm vi quốc tế. Là quá trình trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia dựa trên nguyên tắc trao đổi ngang giá lấy tiền tệ làm môi giới. Đây không phải là việc thực hiện mua bán riêng lẻ mà là một hệ thống các quan hệ mua bán trong một nền kinh tế có cả tổ chức bên trong và bên ngoài.
Xuất khẩu của doanh nghiệp là hoạt động bán hàng hóa và dịch vụ từ trong nước phục vụ nhu cầu của các nước ở bên ngoài lãnh thổ nước ta hoặc vùng lãnh thổ đặc biệt nhằm mục đích đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. Hay nói theo cách khác xuất khẩu là việc bán hàng hóa từ các tổ chức kinh tế, công ty trong nước cho các tổ chức, cá nhân nước ngoài.
2. Những loại hàng hóa cấm xuất khẩu cần lưu ý
Căn cứ vào Phụ lục I (Kèm theo Nghị định số 69/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2018 của Chính phủ) thì hàng hóa cấm xuất khẩu bao gồm những hàng hóa sau:
| STT | Loại hàng hóa | Bộ, cơ quan ngang bộ có thẩm quyền quản lý. |
1 |
Vũ khí, đạn dược, vật liệu nổ (trừ vật liệu nổ công nghiệp), trang thiết bị kỹ thuật quân sự. | Bộ Quốc phòng |
2 |
Các sản phẩm mật mã sử dụng để bảo vệ thông tin bí mật Nhà nước. | Bộ Quốc phòng |
3 |
a) Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.
b) Các loại sản phẩm văn hóa thuộc diện cấm phổ biến, lưu hành hoặc đã có quyết định đình chỉ phổ biến, lưu hành, thu hồi, tịch thu, tiêu hủy tại Việt Nam. |
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch |
4 |
a) Các loại xuất bản phẩm thuộc diện cấm phổ biến và lưu hành tại Việt Nam.
b) Tem bưu chính thuộc diện cấm kinh doanh, trao đổi, trưng bày, tuyên truyền theo quy định của Luật Bưu chính. |
Bộ Thông tin và Truyền thông |
5 |
Gỗ tròn, gỗ xẻ các loại từ gỗ rừng tự nhiên trong nước. | Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn |
6 |
a) Mẫu vật động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm thuộc Phụ lục I CITES có nguồn gốc từ tự nhiên hoặc; mẫu vật thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm nhóm IA, IB theo quy định tại Nghị định số 32/2006/NĐ-CP xuất khẩu vì mục đích thương mại.
b) Mẫu vật và sản phẩm chế tác của loài: tê giác trắng (Ceratotherium simum), tê giác đen (Diceros bicomis), voi Châu Phi (Loxodonta africana). c) Các loài hoang dã nguy cấp, quý, hiếm nhóm I. d) Các loài thủy sản thuộc Danh mục loài thủy sản cấm xuất khẩu. đ) Giống vật nuôi và giống cây trồng thuộc Danh mục giống vật nuôi quý hiếm và giống cây trồng quý hiếm cấm xuất khẩu do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành theo quy định của Pháp lệnh Giống vật nuôi năm 2004 và Pháp lệnh Giống cây trồng năm 2004. |
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn |
7 |
a) Hóa chất Bảng 1 được quy định trong Công ước cấm phát triển, sản xuất, tàng trữ, sử dụng và phá hủy vũ khí hóa học và Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định số 38/2014/NĐ-CP ngày 06 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ về quản lý hóa chất thuộc diện kiểm soát của Công ước cấm phát triển, sản xuất, tàng trữ, sử dụng và phá hủy vũ khí hóa học.
b) Hóa chất thuộc Danh mục hóa chất cấm quy định tại Phụ lục III ban hành kèm theo Nghị định số 113/2017/NĐ-CP ngày 09 tháng 10 năm 2017 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số Điều của Luật hóa chất. |
Bộ Công Thương |
3. Các hình thức xuất khẩu
3.1. Hình thức xuất khẩu trực tiếp
Đây được xem là hình thức xuất khẩu phổ biến nhất. Với hình thức này, hai bên mua bán hàng hóa, dịch vụ sẽ trực tiếp trao đổi, thảo thuận, thương lượng về quyền lợi của mỗi bên, đồng thời cần phù hợp với pháp luật của các quốc gia mà hai bên tham gia ký kết kết hợp đồng.
Hình thức xuất khẩu trực tiếp được tiến hành khá đơn giản. Bởi hoạt động xuất khẩu trực tiếp là hình thức xuất khẩu độc lập của một doanh nghiệp mà không liên quan đến bất cứ đơn vị trung gian nào khác. Doanh nghiệp sẽ xuất khẩu trên cơ sở nghiên cứu nghiên cứu kỹ thị trường trong và ngoài nước, tính toán đầy đủ chi phí đảm bảo kinh doanh có lãi, đúng quy định, chính sách pháp luật của nước ta và quốc tế.
Trong hoạt động xuất khẩu tự doanh, doanh nghiệp hoàn toàn nắm chủ quyền chủ động. Doanh nghiệp phải tự tiến hành các nghiệp vụ các nghiệp vụ của hoạt động xuất khẩu. Bao gồm:
- Nghiên cứu thị trường,
- Lựa chọn bạn hàng,
- Lựa chọn phương thức giao dịch,
- Ký kết và thực hiện hợp đồng.
Doanh nghiệp phải tự bỏ vốn để chi trả các chi phí phát sinh trong hoạt động kinh doanh. Nhưng doanh nghiệp sẽ được hưởng toàn bộ phần lãi thu được. Và họ phải tự chịu trách nhiệm nếu hoạt động đó thua lỗ. Khi xuất khẩu tự doanh thì doanh nghiệp được trích kim ngạch xuất khẩu. Khi tiêu thụ hàng xuất khẩu doanh nghiệp phải chịu thuế doanh thu, thuế lợi tức. Thông thường, doanh nghiệp chỉ cần lập một hợp đồng xuất khẩu với nước ngoài.
3.2. Hình thức xuất khẩu ủy thác
Khi doanh nghiệp bạn kinh doanh một mặt hàng xuất khẩu nhưng không đủ điều kiện về khả năng tài chính, về đối tác kinh doanh thì hình thức xuất khẩu ủy thác sẽ là hình thức phù hợp nhất với doanh nghiệp bạn. Bạn sẽ ủy thác cho doanh nghiệp có chức năng trực tiếp giao dịch ngoại thương tiến hành xuất khẩu hàng hóa theo yêu cầu của bạn.
Bên nhận ủy thác phải tiến hành đàm phán với nước ngoài để làm thủ tục xuất khẩu theo yêu cầu của bên ủy thác và được hưởng một phần hoa hồng gọi là phí ủy thác.Quan hệ giữa daonh nghiệp ủy thác và doanh nghiệp nhận ủy thác được quy định đầy đủ trong hợp đồng ủy thác.
Các đặc điểm của xuất khẩu ủy thác là Trong hoạt động xuất khẩu này, doanh nghiệp ủy thác sẽ phải bỏ vốn, phải xin hạn ngạch, phải nghiên cứu thị trường tiêu thụ… Còn bên nhận ủy thác sẽ không cần thực hiện các công việc trên vì không phải tiêu thụ hàng của họ mà chỉ đứng ra đại diện cho bên ủy thác để giao dịch với bạn hàng nước ngoài, ký hợp đồng và làm thủ tục xuất khẩu hàng cũng như thay mặt cho bên ủy thác khiếu nại đòi bồi thường với doanh nghiệp nước ngoài khi có bất cứ tổn thất gì.
Hai bản hợp đồng mà doanh nghiệp xuất khẩu khi nhận ủy thác cần lập là một hợp đồng mua bán hàng hóa với nước ngoài, hai là hợp đồng nhận ủy thác với bên ủy thác.
3.3. Hình thức xuất khẩu tại chỗ
DBG sẽ liệt kê những mặt hàng có thể sử dụng hình thức xuất khẩu tại chỗ dưới đây:
- Sản phẩm gia công;
- Máy móc,
- Thiết bị thuê hoặc mượn;
- Nguyên liệu, vật tư dư thừa;
- Phế liệu, phế phẩm thuộc hợp đồng gia công theo quy định tại khoản 3 Điều 32 Nghị định số 187/2013/NĐ-CP;
- Hàng hóa mua bán giữa doanh nghiệp nội địa với doanh nghiệp chế xuất, doanh nghiệp trong khu phi thuế quan;
- Hàng hóa mua bán giữa doanh nghiệp Việt Nam với tổ chức, cá nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam và được thương nhân nước ngoài chỉ định giao, nhận hàng hóa với doanh nghiệp khác tại Việt Nam.
Hình thức xuất khẩu hàng hóa tại chỗ là hình thức xuất khẩu mà hàng hóa sẽ không được vận chuyển vượt qua khỏi biên giới lãnh thổ Việt Nam. Doanh nghiệp tại Việt Nam sẽ bán sản phẩm cho thương nhân nước ngoài nhưng lại giao hàng cho doanh nghiệp khác tại Việt Nam theo chỉ định của thương nhân nước ngoài. Doanh ngheiẹp xuất khẩu gồm cả các doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiêp có vốn đầu tư nước ngoài.
3.4. Tạm nhập tái xuất
Tạm nhập tái xuất là hình thức mà thương nhân Việt Nam nhập khẩu tạm thời hàng hóa vào Việt Nam. Nhưng sau đó lại xuất khẩu chính hàng hóa từViệt Nam sang một nước khác.
Hình thức này nhập khẩu hàng hóa nhưng không để tiêu thụ trong nước mà để xuất khẩu sang một nước thứ ba nhằm thu lợi nhuận. Giao dịch này bao gồm cả nhập khẩu và xuất khẩu với mục đích thu lại lượng ngoại tệ lớn hơn số vốn ban đầu đã bỏ ra.
Khi tiến hành tạm nhập tái xuất, doanh nghiệp cần tiến hành đồng thời hai hợp đồng riêng biệt, gồm: hợp đồng mua hàng ký với thương nhân nước xuất khẩu và hợp đồng bán hàng ký với thương nhân nước nhập khẩu.
Lưu ý : có trường hợp gần giống như tạm nhập tái xuất, nhưng hàng hóa được chuyển thẳng từ nước bán hàng sang nước mua hàng, mà không làm thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam và không làm thủ tục xuất khẩu ra khỏi Việt Nam. Đó gọi là hình thức chuyển khẩu.
4. Lưu ý dành cho mỗi hình thức xuất khẩu
Phần trên đã phần nào giúp bạn có cái nhìn tổng quan về các hình thức xuất khẩu phổ biến hiện tại. Tuy nhiên, để thực hiện quy trình xuất khẩu suôn sẻ không phải dễ dàng. Bạn nên biết những lưu ý dưới đây để tránh sai sót đáng tiếc.
Xin giấy phép trong hình thức xuất khẩu
Bạn cần nắm rõ những quy định về giấy phép xuất khẩu. Đặc biệt, cần biết những mặt hàng nào cần xin giấy phép xuất khẩu. Với những hàng hóa thuộc diện quản lý đặc biệt, hàng xuất khẩu có điều kiện thì bắt buộc bạn phải xin giấy phép xuất khẩu theo quy định của nhà nước.
>>>Xem thêm: Danh mục hàng hóa cần xin giấy phép xuất khẩu
Kiểm tra chất lượng hàng hóa và thuê phương tiện vận tải
Đây là bước vô cùng quan trọng trong quy trình xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài. Nếu cần thiết bạn nên quay chụp lại hàng hóa của bạn. Việc đó để đảm bảo hàng của bạn vẫn còn nguyên vẹn cho đến khi được đưa đến các đơn vị vận chuyển. Điều này sẽ tránh việc xảy ra tranh chấp sau này.
Đồng thời, việc kiểm tra hàng hóa giúp bạn biết rõ hàng hóa sẽ đi hình thức nào là phù hợp nhất. Bạn có thể lựa chọn đường hàng không, đường biển, đường bộ. Để tránh những hư hại cho hàng hóa khi đưa tới đối tác, khách hàng nước ngoài.
Mua bảo hiểm (nếu có)
Trong quá trình vận chuyển, hàng hóa của bạn có thể gặp rất nhiều vấn đề. Ví dụ như
- Rủi ro trộm cắp,
- Không giao hàng,
- Tổn thất do những hành vi ác ý hay phá hoại gây ra,
- Hư hại do nước mưa, nước ngọt,
- Do đọng hơi nước và hấp hơi nóng,
- Dây bẩn do dầu và/hoặc mỡ,
- Rò rỉ và/hoặc thiếu hụt hàng hoá,
- Gỉ và ôxy hoá,
- Va đập phải hàng hoá khác
- Và nhiều rủi ro khác.
Việc mua bảo hiểm hàng hóa là vô cùng cần thiết. Đặc biệt, đối với những loại hàng hóa của giá trị cao, dễ hỏng trong quá trình vận chuyển. Bảo hiểm là phần không bắt buộc phải mua. Nhưng nó sẽ giúp đảm bảo hàng hóa của bạn được an toàn khi vận chuyển tới các nước nhập khẩu.
Trên đây là tất cả những thông tin bạn cần thiết về khái niệm xuất khẩu và các loại hình xuất khẩu phổ biến nhất hiện nay. Mong rằng sau bài viết DBG chia sẻ này, bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về xuất khẩu nói riêng và cả ngành xuất nhập khẩu nói chung.
